Veelzijdig eiland met kleurrijke smaken
Als producent van kwaliteitswijnen is Sicilië nog redelijk onontdekt maar wel sterk in opkomst. Van
oudsher krijgen vooral noordelijk Italië en Toscane alle aandacht. Sicilië stond in het verleden vooral te boek als bulkproducent van goedkope, minder kwalitatieve wijnen dan wel leverancier van geconcentreerd most, dat als grondstof dient voor wijnproducenten van het Italiaanse vastenland. Maar de laatste jaren komen er door sterk ontwikkelende technieken in de wijnbouw steeds meer pareltjes van Siciliaanse bodem. Niet zo vreemd als je bedenkt dat dit zonovergoten eiland met de beroemde vulkaan over een ideaal wijnbouwklimaat en eeuwenoude vinificatiekennis beschikt.
Het eiland is door de eeuwen heen door steeds afwisselende vreemde mogendheden bezet. De sporen daarvan zijn nog zeer duidelijk zichtbaar in de diverse kunstschatten die zijn achtergelaten door de Grieken, Arabieren, Byzantijnen en zelfs de Noormannen. Als toerist waan je, je dan ook in een enorm openluchtmuseum.
Het zijn de oude Grieken (800 vChr) geweest die de wijnbouw op Sicilië hebben geïntroduceerd; niet voor niets dat zij het ‘Oinotrio’ oftewel ‘Wijnland’ noemden. Daarmee heeft Sicilië een veel oudere wijngeschiedenis dan gevestigde wijnnaties als Frankrijk en de rest van Italië. Sicilië heeft, samen met Apulië het grootse aantal hectaren wijngaarden van Italië maar verschuift in de focus pas de laatste jaren van kwantiteit naar kwaliteit.
Op Sicilië tref je alles van een continent verenigd op 1 eiland; van
prachtige, witte stranden tot aan de besneeuwde toppen van de nog werkende vulkaan Etna – en alles wat daar tussen in ligt! De Etna beïnvloedt zelfs het klimaat. Ze fungeert als barrière voor de invloeden vanuit de Sahara. De zuidelijke helft van het eiland is daardoor vaak broeierig heet, heel droog met toch vrij vochtige lucht, omdat de siroccowind op zijn tocht vanuit de Sahara het vocht van de zee meeneemt. Anderzijds is het noorden achter de Etna en diens uitlopers relatief koel, waardoor het, los van de regelmatige lavastromen uiteraard, een aards paradijs wordt voor fauna, flora en de mens om er te leven!
Op wijnvlak kan de keuze aan druivenvariëteiten en wijnstijlen niet op. De Siciliaanse bodem, die een mix vormt van klei, kalksteen en vruchtbare lava, brengt tientallen druivensoorten voort. Het bijzondere van de hedendaagse wijnbouw in Sicilië is dat veelal gebruik wordt gemaakt van de unieke druivensoorten van eigen bodem dan wel dat er spannende combinatie-experimenten plaatsvinden met de meer bekendere ‘internationale’ soorten als chardonnay, cabernet sauvignon, merlot, syrah etc. Authentieke Siciliaanse druivensoorten zijn o.a. de Nero d’Avola, Frappato, Grillo, Cattarato, Grecanico, Inzolia en Zibibo. In toenemende mate wordt op Sicilië veel energie gestoken in een natuurlijk- biologisch verantwoord productieproces. Dit houdt o.a. in dat er geen gebruik wordt gemaakt van chemische bestrijdingsmiddelen, zeer matig met irrigatie wordt omgesprongen en in de druiventeelt veel creatieve oplossingen worden gezocht die de biodiversiteit (de verscheidenheid aan fauna en flora in een bepaald gebied) flink doen toenemen.
Als lid van de Europese Unie heeft Italië zich te houden aan de Europese wijnwet maar ze hanteert wel haar eigen systeem. In Italië kent men de DOP (Denominazione di Origine Protetta). Binnen deze categorie zijn er twee classificaties. De allerhoogste categorie is de DOCG: de Denominazione di Origine Controllata e Garantita. Iets lager in de classificatie, maar nog altijd binnen de DOP is de DOC, de Denominazione di Origine Controllata. DOC- en DOCG-wijnen worden beide volgens strikte regels geproduceerd, gebotteld en gerijpt. De toegestane druivenrassen zijn vastgelegd en er is een minimale of maximale productie. Er zijn bovendien vaste afspraken over bijvoorbeeld het alcohol- en zuurgehalte. Ook het herkomstgebied van de wijnen is nauwkeurig omschreven. De DOCG-categorie vertegenwoordigt de elite van de Italiaanse wijnen. De eisen zijn nog weer strenger als voor de DOC. Ze worden extra gecontroleerd op smaak en moeten een goede vertegenwoordiger zijn van het gebied en eventueel het druivenras. Een DOC-wijngebied dat minstens vijf jaar goed heeft gepresteerd, kan promoveren tot DOCG. Evenals in de rest van Europa kent Italië vervolgens de IGP (Indicazione Geografica Protetta). Voorheen werd deze categorie IGT genoemd. Deze afkorting kom je op etiketten nog steeds tegen.
De inspanningen die de Sicilianen de laatste twintig jaar in de wijnbouw hebben geleverd werpen nu duidelijk hun vruchten af; zowel op gebied van authenticiteit als op het gebied van kwaliteit. Dit heeft gestalte gekregen in het toenemend aantal DOC’s. Sicilië beschikt momenteel over iets meer dan 20 DOC’s (t.o.v. de in totaal ca. 330 DOC’s in Italië). In 1995 is de eerste (en vooralsnog enige) DOCG aan Sicilië toegekend: de Cerasuolo di Vittoria in de varianten ‘rosso’ en ‘classico rosso’.
Er echter onnoemelijk veel IGP’s geproduceerd; de geografisch aangeduide wijnen die in een grotere regio worden geproduceerd met een variëteit aan druiventypen en waarbij de wijnmakers meer vrijheid hebben in het vinificatieproces.
Wat is nu het mooie en nog redelijk onontdekte geheim? Sicilië beschikt over vele IGP’s die in kwaliteit niet onderdoen voor de gemiddelde DOC (en we durven te beweren ook niet voor sommige DOCG’s!). Door de fameuze Italiaanse bureaucratie is –nog niet- tot een officiële erkenning overgegaan. Dit betekent dat er genoeg juweeltjes zijn te ontdekken tegen zeer betaalbare prijzen. Ontdek ze samen met Sivino!